تعریف گرافیک:
طراحی گرافیک (طراحی گرافیک به انگلیسی: Graphic Design) در واقع اصطلاحی عام است. حرفه ای متشکل از طراحی حروف، تصویرسازی، عکاسی وچاپ است. به منظور ارائه اطلاعات یا آموزش بکار میرود. این اصطلاح را اولین بار ویلیام ادیسون دیگینزدر سال ۱۹۲۲ بکار برد. با این همه فقط پس از جنگ جهانی دوم بود که کاربرد آن رایج شد.
ارتباط بصری در مفهوم آن تاریخ طولانی مدتی دارد. زمانی که انسان اولیه برای یافتن غذا به شکار می رفت وجای پای حیوانی را بر روی گل می دید، در واقع نوعی نشانه بصری را مشاهده می کرد.
اثر گرافیکی میتواند نشانه باشد، مانند حروف الفبا؛ یا یک نظام نشانه ای دیگر را شکل دهد؛ مانند علائم جاده ای. علائم گرافیکی در کنار هم تشکیل تصویر می دهد. طراحی گرافیک به معنای حرفه ساخت علائم و آرایش آنها بر یک سطح برای انتقال یک ایده است. گرافیک هنری است که ترسیم کردن و نگاشتن عناصر اصلی آن را تشکیل می دهند.
تاریخچه گرافیک:
طراحی گرافیک به مثابه یک تخصص از اواسط سده۲۰ مطرح شد. تا آن هنگام شرکت ها ومؤسسات تبلیغاتی توسط هنرمندان تجاری اداره می شد. این تخصص ها عبارت بودند از: صفحه بند؛ حروفچین که عنوان ومتن را با تمام جزییات طرح ریزی میکرد؛ تصویرگران که هر نوع آثار ترسیمی مثل نمودارهای فنی را تهیه می کردند.
هنرمندان طراح حروف، روتوش کاران ودیگرانی که طرح های نهایی را برای تکثیر آماده می کردند. امروزه طراحان گرافیک (طراح گرافیک به انگلیسی: Graphic Designer) با مؤسسات وآتلیه ها همکاری دارند. آنها نه تنها تبلیغات و آگهی ها، بلکه مجلات و روزنامه هایی را که این آگهی ها در آن چاپ می شوند، طراحی می کنند. طراحی گرافیک تا اواخرسده ی ۱۹ آثار گرافیکی، به صورت سیاه و سفید بر کاغذ چاپ می شد. طی چندین سده، کارکرد های اصلی گرافیک اندک تغییری یافته است و هر طرح ممکن است به چند روش مورد استفاده قرار گیرد.
طی دهه ی ۱۹۶۰، طراحی گرافیک به عنوان شیوه ای برای حل مشکلات ارتباطی مطرح شد. به همین ترتیب در رسانه های همگانی نیز به عنوان مد به روز بودن مطرح شد. اما تغییر در سبک آن حاصل چندین عامل مؤثر مانند پیشرفت های فناوری در حوزه ی رسانه و نیز تحولات رایج در جامعه و گسترش تلوزیون و ویدئو بود.
در قرن بیستم تبلیغات و چاپ تجاری، به هنر گرافیک یورش می برد اما آثار چاپی هنری که به وسیله ی ماشین های دستی و به روش های سنتی انجام می گیرد، به زندگی خود ادامه می داد. هنرمندان تجسمی به ابداعات طرح و حروف می پردازند. لیتو گرافی، حکاکی روی چوب و لینو لئوم، تیزاب کاری، سیلک اسکرین و سریگرافی و چاپ های مخلوط، روش هایی هستند که نقاشان به کار می برند.
نخستین کارکرد طراحی گرافیک:
طراحی گرافیک معرفی یا شناسایی است. گفتن این که یک چیز چیست ؟ یا متعلق به کجاست ؟
مانند علائم ساختمانی، تابلو، برچسب روی بسته بندی ها و … .
کارکرد دوم طراحی گرافیک:
در اصطلاح حرفه ای (( طراحی اطلاعات )) شناخته می شود، در زمینه ی اطلاع رسانی و آموزش است و رابطه ی یک چیز را با یک چیز دیگر از نظر جهت، موقعیت و مقیاس، مشخص می سازد.مانند نقشه و نمودار.
کارکرد سوم طراحی گرافیک:
متمایزتر از این دو کارکرد است. یعنی نمایش و تبلیغ پوستر و آگهی که به قصد جلب توجه مخاطب و ماندگار کردن پیام است.
هنر، بصری نبود و کلام نیز در آن نقش مؤثری دارد. طراحی گرافیک در برگیرنده ی نوعی زبان با دستور نامعین و با الفبایی پیوسته در حال گسترش است.
طراحی گرافیک در ایران:
موضوع مهم در هنر طراحی گرافیک، وسعت اثر گذاری در مخاطب است.میزان تأثیر گذاری چه در ابعاد کوچک، مثل فروش کالا، و چه در ابعاد بزرگ، مثل مقبول جلوه دادن یک سازمان بین المللی، نه تنها به محتوی بلکه به کیفیت کار طراح گرافیک آن بستگی مستقیم دارد.
با شناخت صحیح بازارهای جهانی و ضوابط حاکم بر آن ها، کشور ما نیز می تواند به گروه های صادر کنندگان طراحی گرافیک بپیوندد و از این طریق، در آمدی ارزی تأمین نماید.
سابقه در ایران:
طراحی و هنر گرافیک ایران به دلیل نیاز به تحول، دچار دگرگونی مثبتی شد. اما این دگرگونی، سال ها طول کشید تا در اواسط دوره ی رضا شاه، به مدد دو تن به نام های فردریک بالبرگ سوئدی و موشخ سروری ارمنی شروع به شکل گرفتن نمود. از کارهای تالبرگ، آرم راه آهن ایران و آرم سابق روزنامه ی اطّلاعات است.
گرافیک مدرن ایران با کوشش های این دو و بعد با تلاش طراحان ایرانی نسل ها بعد از آن در جامعه، مطرح و شناخته شد و حضوری مستقل پیدا کرد. پیش از آن، هنر گرافیک در زمینه هایی چون طراحی فرش، کاشی، پارچه، نقوش سفال ها، تصویر گری و تحریر کتب و … موجود بودند.
از دوره ی قاجار، با جدی شدن مسئله ی چاپ، طراحی و گرافیک نیز حضور مشخص تری یافت. فنون و نقوش سنّتی طراحی، توسط نقّاشان در زمینه های جدید به کار برده شد. اما به دلیل عدم آشنایی با فنون جدید در این حرفه، تحول لازم به وجود نیامد. به همین علت در طراحی هیچ سبک، مکتب یا شیوه ی نویی به وجود نیامد.
چند سال بعد با گشایش دانشکده ی هنرهای زیبا و فعالیت کسانی چون محمد بهرامی در اواسط دوران محمدرضا شاه، گرافیک به دست هنرمندان ایرانی، جان تازه ای گرفت. از اواخر دهه ی سی و اوایل دهه ی چهل، حرکتی جدید در رجوع دوباره به نقوش و گنجینه بی همانند طراحی ایران شد.
امروزه با پیشرفت هنر گرافیک و گستردگی کاربرد آن شاخه های متعددی از قبیل تصویرسازی، پوستر، طراحی آرم و نشانه، صفحه آرایی، طراحی حروف و بسته بندی که از هم متمایز هستند را دربر می گیرد. همه این ها در مفهوم عمومی گرافیک، جای دارند.
شاخه های طراحی گرافیک:
تصویر سازی
شاید پر جاذبه ترین شاخه ی رشته گرافیک برای یک نقاش، تصویر سازی باشد.
مصور سازی یا تصویر سازی یا ایلستراسیون، از گرایش های نقاشی در حیطه گرافیک است. ایلستراتور با توجه به تکنیک های خاص، در زمینه طراحی، به موضوعاتی که به نوعی با گرافیک در ارتباطند، میپردازد. مانند طراحی کتاب کودک.
آرم ، نماد ، نشانه ( علائم تجاری )
حروف یا علامتی که برای نمایش یک فعالیت، یا یک شی ء، طراحی شده باشد، نماد است. نماد ممکن است تصویری یا انتزاعی باشد. نماد در زمینه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و یا تجاری به کار می رود.
نشانه یا آرم بیان مفهوم چیزی است که در قالب شکلی دیگر در ذهن متجلّی می شود. نماد را باید روی کاغذ ثبت کرد نماد باید تماماَ بیانگر چیزی که عینیت پیدا کرده است باشد. در طراحی نشانه، ریتم، فرم، تکنیک و قدرت اجرایی، یکجا به نمایش در می آید.
علامت تجاری، نشانه ای به شکل یک نماد یا حروف نشانه است. علامت تجاری برای شناسایی یا وحدت بخشی، به محصولات و خدمات و … استفاده می شود.
صفحه آرایی
طراحی، ترسیم، پیش طرح کتاب، آگهی تبلیغاتی، عنوان صفحه و … . که طراحی برای تعیین ظاهر و ارتباطات بین عناصری چون تصاویر، عکس و متن تهیه می کند، صفحه آرایی است.
معمولا تا پیش از انتخاب طرح نهایی، چندین نوع صفحه آرایی آماده می شود تا بهترین آنها از نظر اندازه، رنگ و … تولید شود.
طراحی حروف
آرایش و تخصیص حروف در مرحله ی آماده سازی پیش از چاپ است که به چاپ از نوع فلزی یا لترپرس مربوط می شود . برای انواع حروفچینی که با هر نوع سیستم حروفچینی انجام شده باشد نیز طراحی حروف اطلاق می گردد .
اما طراحی حروف که طی دهه ی ۱۹۲۰ و اوایل ۱۹۳۰ در اروپا شکل گرفت. طراحی حروف نوین بخش بسیار محسوس و مرئی مدرنیسم در طراحی گرافیک به حساب می آید و تلفیقی است. این رویکرد، ریشه در روسیه و آلمان داشت و پیروانی در هلند، چکسلواکی و لهستان دارد و می توان به نوشته های ویلیام موریس اشاره کرد.
پوستر
در اواخر قرن نوزدهم میلادی، بر اثر تحولات مصور سازی و پیوند نزدیکی که بین نقاشی و چاپ، پدیده ی تازه ای موسوم به پوستر یا آفیش یا پلاکارد به وجود آمد. پوستر به عنوان نوعی طرح گرافیکی به مقوله ی نمایش و تبلیغ تعلق دارد. در پوستر باید تصویر و کلمات به شکل مختصر، مرتبط با یک مفهوم واحد و به یاد ماندنی باشند.
همان طور که چاپ و مطبوعات، یکباره در ایران رواج یافت، اشکال مختلف پوستر نیز به طور ناگهانی، ظاهر و برای مقاصد مختلف، مورد استفاده قرار گرفت.
تاریخچه پوستر :
پیش از چاپ سنگی، پوسترها مانند کتاب، به روش چاپ برجسته و با جوهر مشکی و گاه با قالب های چوبی چاپ می شدند.
با گذشت چندین دهه از تاریخ ظهور عکاسی، این امکان وجود نداشت که عکس را در ابعاد بزرگ و با شمار انبوه تکثیر کنند. در این دوره معمولاَ نقاشان، طرح های پوستر را نقاشی می کردند. تصویر به صورت دستی، بر سطح مستوبی لوح چاپ، منتقل می شد. این روش تا بعد از جنگ دوم جهانی هم رواج داشت.
پوستر های نمایشی، اولین نمونه از آگهی های دیواری بودند. پوستر ها ضمن تحول، اصول و قواعد پوستر سازی را پی ریزی کردند. این آگهی ها مربوط به تماشاخانه های متعددی بود که در اروپا وجود نداشت.
پوستر های مصور آن دوره برای تبلیغ در مورد تماشاخانه ها، مغازه ها و … بودند. البته در عرصه ی تبلیغ کتاب نیز رواج داشتند. این پوسترها در آن زمان فقط به رنگ سیاه چاپ می شد. هنرمندان پوستر آزادی زیبایی شناختی و جسارت خلاقانه ای را به نمایش گذاشتند.
لیتو گرافی :
لیتو گرافی در اواخر سده ی نوزدهم، به هنرمند امکان داد تا سطوح بزرگ یکدست را چاپ کند و از رنگ، بهره برد و به طراح، امکان داد تا حروف نگاری خاص خود را انجام دهد. این کنترل بر چاپ، آغاز طراحی گرافیک بود. بعدها فن آوری های عکاسی و رایانه ای، در تولید و تکثیر تصویر و متن، نقشی اساسی یافتند.
رایج ترین شیوه ی چاپ تا دهه ی ۱۹۶۰ به روش لترپرس بود. بعد آن نسل جدیدی از طراحان، شروع به استفاده از قابلیت های رایانه کردند. طراحان گرافیک، یکصد سال پس از آنکه هنرمندان، رسانه ی جدید لیتو گرافی را به خدمت خود در آوردند. فن آوری های نوین را برای تحت کنترل در آوردن تولید متن و تصویر به کار بردند.
امروزه از صفحه هایی فلزی از جنس آلومینیوم موسوم به زینک یا پلیت ساخته می شود. از این صفحه ها در چاپخانه های مجهز به سیستم چاپ افست برای انجام عملیات چاپ بر روی کاغذ استفاده میشود.